Chronologia herosów
Kiedy słyszymy "Herkules" czy "Achilles", myślimy: Grecja starożytna. Naturalnie jest to pojęcie bardzo ogólne, tymczasem okazuje się, że główne opowieści o herosach wiążą się ściśle z konkretnymi czasami na przestrzeni kilkudziesięciu, może kilkuset lat. A wszystko związane jest z Mykenami.
Mity mają to do siebie, że obfitują w zupełnie fantastyczne zdarzenia, które nie mogą być prawdą. W większości uważa się je dzisiaj za bajki, zawierające przysłowiowe ziarno prawdy. Po subiektywnym odsianiu niewiarygodnych informacji, z mitów o herosach wyłania się taka historia.
Do niewielkiej miejscowości Mykeny przybywa Perseusz, spadkobierca tronu Argos, który ze względu na przypadkowe dokonanie zabójstwa swojego dziadka, poprzedniego władcy Argos, zamienił się na posiadłości z krewnym władcą Tyrynsu. Być może podrażniony koniecznością oddania Argos, Perseusz postanowił nie ograniczać swojej władzy do jednego miasta i stworzył kolejne, budując najwspanialszą twierdzę ówczesnego świata, o której Grecy okresu klasycznego będą powiadali, że wznieść musieli ją cyklopi.
Zapewne kilkadziesiąt lat później na świat przyszedł Herakles. Przyszedł na świat o tyle spóźniony, że urodził się po swoim kuzynie Eurysteusie, którego ciąża została prawdopodobnie sztucznie skrócona do siedmiu miesięcy, w celu wycyckania Heraklesa z tronu. Cóż, gra pewnie była warta świeczki.
W przeciwieństwie do cherlawego Eurysteusa, Herakles wyrósł na wielkiego wojownika (mógł mieć ponad dwa metry), a w dodatku porywczego człowieka. Jeszcze przed zyskaniem sławy, Herakles w ataku gniewu zabił własne dzieci, a służba u władcy Myken miała być pokutą za tę właśnie zbrodnię. Obawiający się krewniaka tchórzliwy król starał się jak mógł, by któreś z 12 zadań pokonało herosa i doprowadziło do jego śmierci. Tak oczywiście się nie stało, bohater wykonał 12 śmiercionośnych zleceń, które okryły go chwałą. Po spełnieniu zadania popadł w konflikt z Eurysteusem, lecz jego szczegóły są różnie opisywane.
Postać Heraklesa kojarzy się jako samotnego wojownika z maczugą, pokonującego potwory. Opowieści na jego temat zawierają jednak również takie wątki (z okresu po 12 pracach), w których ewidentnie występuje jako przywódca armii. Złupił Troję (kilkadziesiąt lat przed słynną wojną) oraz Spartę (wieleset lat zanim Sparta stała się greckim hegemonem). Być może Herakles dzięki swej posturze, brutalności i wielu heroicznym czynom zyskał niesłychany posłuch w starożytnej Grecji, przez co potrafił zebrać armię żądnych sławy i pieniędzy lub po prostu powierzano mu dowództwo konkretnych wypraw, może jako najemnemu dowódcy - celebrycie.
Tezeusz, pogromca Minotaura, którego inne dokonania prezentują się całkiem realistycznie: zabicie zbója, olbrzyma, dzikiej świni, łotra i siłacza, żył równolegle z Heraklesem i znał go. Odwiódł tego drugiego od samobójstwa po popełnionym morderstwie na dzieciach, a kiedy indziej razem wzięli udział w wyprawie argonautów.
Eurysteus, wróg Heraklesa nie dożył starości, po nim o władzę rywalizowali bracia Atreus i Tyestes, z których pierwszy był ojcem wielkiego króla Agamemnona, dowódcy wyprawy pod Troję, podczas której zasłynął Achilles. Dokładne liczby nie są znane, jednak z podanych informacji wynika dość jasno, że Achilles żył około dwa pokolenia (pół wieku?) po Heraklesie. Zaś ten jako prawnuk Perseusza mógł żyć około 100 lat po nim.
Wnioski - zmierzch herosów
Dlaczego okres herosów przypada na te czasy a nie inne? Wśród przodków Perseusza znalazło się jeszcze kilku "synów boga". Po prostu w kulturze przez pewien czas rósł popyt na podobne historie, a apogeum osiągnął w erze Heraklesa. Być może kult sprawności fizycznej oraz fakt, że arystokraci jako lepiej odżywieni i niezmuszani do pracy mogli prezentować się na tle społeczeństwa niezwykle dostojnie, sprawił, że najsprawniejsi z wojowników otrzymywali miano herosa. Uważano, że w ich żyłach musi płynąć boska krew.
Złupienie Troi zbiegło się w czasie z gwałtownym upadkiem kultury wczesnogreckiej, spowodowanej najazdami barbarzyńskich ludów, z których po kilkuset latach wykształcił się tzw. okres klasyczny z filozofią, matematyką etc. Niezupełnie oznaczało to zmierz herosów, tyle że z jakiegoś powodu postacie takie jak Pitagoras czy Gajusz Juliusz Cezar po latach uważano już za całkowicie ludzkie (mimo iż obu przypisywano boskie atrybuty).
